Өрт сөндіруші – абыройлы мамандық

Мамандықтың жаманы жоқ, тек әрбір жан өзінің жүрегі қалаған кәсібін таба білуі керек. Сонда ғана ол маманның еңбегі жанып, кәсібінен береке таппақ. Шымкент магистральдық желі бөлімшесіне қарасты Өртке қарсы қызмет жасағының өрт қауіпсіздігі бойынша бастығы Жетібай Сахиевтің пікірі осындай.   – Біздің мекеме өткен жыл басынан бері екіге бөлінген. Бірі – өрттің алдын алумен, екіншісі жалынды сөндірумен айналысады. Менің  өрт сөндіру саласында тер төгіп, бүгінде тілсіз жаумен күресудің айла-шарғысын меңгергеніме 34 жыл толыпты. Тілсіз жаудың алдын алу үшін профилактикалық жұмыстар атқаратын бұл сала Әскерилендірілген теміржол күзетіне біріктірілгенде өрт қауіпсіздігі бойынша бастықтың орынбасары міндетін атқардым. Осы жылдар ішінде бөлімше аумағында болған өртке қатысты  оқиғалардың бәріне қатыстым. Сондықтан, осы кәсіптің барлық ыстық-суығын көрген жан ретінде айтарым, өрт сөндіруші – абыройлы мамандық, — дейді осы саланың ардагері. – Осы отыз жылдан астам уақыт ішінде есіңізде қалған оқиға туралы айтып бересіз бе? – Осыдан отыз жылға жуық уақыт бұрын, 1990 жылдардың соңында Темір бекетінде болған мына бір оқиға есімде қалыпты. Ақпан айында күннің суықтығымен қоса, қатты жел соғып тұрған. Жанған екі вагон мақтаны сөндіру барысында вагонның үстінен аққан су рельске жетпей қатып қалып жатты. Соған қарамастан мақтаның тұтануына оны сыммен орауы себеп болыпты. Сымдар жиі оралғанда пойыздың ырғағымен қозғалған сайын қажалып, бір-біріне тиген соң қызып,  содан өрт шыққан. Сол жолы тұңғыш рет өрт сөндірушінің жұмысын қанша қауіп-қатерлі болса, соншалықты қадірлі екеніне көзім жетті.  – Өрт сөндірушінің ең басты қаруы не? – Бүгінде, әрине техниканың дамыған кезі, құрал-жабдықтар жеткілікті. Бірақ біз үшін қарапайым өрт сөндіру материалдары жеткілікті. Мысалы, кәдімгі өртке шашатын көбік. Осыдан үш жыл бұрын Бадам бекетінде пойыздар апатқа ұшырап, вагон-цистерналардан сұйық газдың концентраты төгілді. Қатты жанғандықтан осы көбіктің көмегімен ғана уақытылы өшірілді. Қалаш бекетінде жанармай тұтанғанда тағы сол көбікпен өрт ошағы лезде тұншықтырылды. Көбік дегеніңіз ауа жеткізбейтіндіктен, өртті тез сөндіретіні жақсы, яғни жалынға ауа бармаса, өше бастайды. Ең қиыны телімде болған өрт. Себебі ол кезде пойыз жүретін екі жол да жабылады. Ал бәрі кестемен жүретіндіктен, келе жатқан жолаушы, жүк пойыздарын тоқтатуға болмайды. Сол үшін әдеттегіден де жылдам жұмыс істеуге тура келеді. Біраз жыл бұрын Манкент – Сергеевка телімінде үлкен өрт болды. Екі жолға да пойыз келу керек болған соң, жанып жатқан вагонды өрт сөндіретін пойыздың соңына жалғап, Машат теміржол көпірінен өтіп, Сергеевка бекетіндегі қосымша жолға  апардық. Негізгі жолдан оқшауланған соң, желдің әсерінен өшкен от қайта тұтанды. Есесіне басты бағыттағы жолдар ашылып, Сергеевкада отты өшірдік. Егер вагон жолда тайып, бүлініп майысса, қалпына келтіріп жөндеуге болады. Ал өрттен кейін ештеңе қалмайды. Сондықтан да ең маңыздысы – өрттің алдын алу. – Үлкен өрт болса сіздерді шақыратын көрінеді, бұл теміржолдың өрт сөндірушілеріне бәсекелес жоқ деген сөз бе? – Осы аймақта үлкен өрт орын алса,  бізді шақыратыны рас.  Апатты аумаққа дейін теміржол тартылған болса, әрине, барамыз, өртті сөндіруге көмек береміз.  Алдыңғы жылы, мысалы, «Санжар» сауда орны, былтыр Манкентте мұнай базасы жанды. Мұнай базасы өртенгенде Шымкент пен Арыстағы өрт сөндіру пойыздары  қатысты. Бір өрт сөндіру пойызында екі цистерна 100 тонна су, 10 тонна пена болады. Облыстық өрт сөндіретін машиналарда 4,5 тонна су келеді. Көбігі де біздікіндей көп емес. Манкентте мұнай базасындағы жалыннан өрт сөндіру пойызы  800 метр алыс тұрған. Бірақ суды қалай берді десеңіз, біздегі су шашатын  шлянганың бірінің ұзындығы 20 метр болса, кейбірінікі 1,5 км жетеді. Жаңағы жағдайда мамандар өрт сөндіретін көліктерді қойып, пойыздағы суды машинаға құйып, сонымен барып өртті сөндірді. Сол өртте Арыстан келген біздің пойыздың да суы таусылды.  Жаз уақытында «Шымкент мұнай өнімдері» ЖШС аумағында АИ-92 бензинімен толтырылған 3 мың текше метрлік резервуар жанды. Ол резервуардың сол жерде тоғызы тұрған, құдай сақтағанда, біреуінен ғана от шыққан ғой. Жел де қатты тұрып, өртті күшейтіп жатты. Жалын қасындағы 5-10 метр жерде тұрған тоғызына өтпес үшін қаланың барлық аудандарымен қоса, қалаға жақын аудандардан 36 өрт сөндіру машинасы мен біздің екі өрт сөндіру пойызы екі рет су алып кетті. Көбігі де таусылды. Шымкент пен Арыстың өрт сөндіру пойызынан 19 адам қатысып, тілсіз жауды сөндіруге атсалысты. Жалпы, әр өрт сөндіру пойызында бес тонна көбік дайын тұру керек. Өрттен кейін көбік таусылса, ертеңіне қайтадан әкеліп, дайындап қоямыз. – Ендеше, қашанда еңбектеріңіз жансын дейміз…