Бұл сала 2010 жылдан бері түбегейлі жаңғыртудан өтіп, қазіргі заманғы технологияларды меңгеруге, отандық өндірісті ұлғайтуға және сыртқы нарыққа шығуға күш салып келеді.
Сала құрылымы мен басқару жүйесі
Қорғаныс өнеркәсібін дамытуға жауапты негізгі орган — Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі мен Индустрия және құрылыс министрлігіне қарасты «Kazakhstan Engineering» ұлттық компаниясы.
«Kazakhstan Engineering» холдингіне 20-дан астам зауыт пен ғылыми-техникалық кәсіпорын кіреді. Олар қару-жарақ, оқ-дәрі, әскери техника, оптика және радиоэлектроника, ұшқышсыз ұшу аппараттары (ҰҰА) және киберқауіпсіздік құралдарын шығарады.
Негізгі кәсіпорындар мен өнімдер
-
«Тыныс» АҚ (Көкшетау) – тыныс алу аппараттары, бронды жилеттер, оққа төзімді шлемдер, ҰҰА бөлшектері.
-
«Семей инжиниринг» АҚ – танктер мен бронды техниканы күрделі жөндеу және жаңғырту.
-
«Петропавл ауыр машина жасау зауыты» – әскери-теңіз флоты үшін техникалар, оқ-дәрі контейнерлері.
-
«Казтехнология» – жарылғыш заттар мен оқ-дәрі өндірісі.
-
«Қазақстан Парамаунт Инжиниринг» – жауынгерлік бронды дөңгелекті машиналар (БТР, MRAP), мысалы, «Арлан», «Барыс».
Басты басымдықтар мен жетістіктер
Импортты алмастыру: соңғы жылдары Қазақстан отандық өндірісті арттыру арқылы шетелге тәуелділікті азайтып келеді. Әсіресе оқ-дәрі, байланыс жүйелері және бронетехника саласында жетістіктер бар.
Әскери экспорт: отандық өнімдердің бір бөлігі ТМД елдеріне және Орталық Азия мемлекеттеріне экспортталады. Бұл бағытта 2025 жылға дейін экспорт көлемін бірнеше есеге ұлғайту көзделіп отыр.
Ғылыми-инновациялық даму: саланың ғылыми-техникалық компонентін дамыту мақсатында әскери жоғары оқу орындары мен кәсіпорындар арасында ынтымақтастық күшейтілді. Жаңа буын дрондар, киберқауіпсіздік шешімдері мен роботтандырылған жүйелер әзірленуде.
Қазіргі сын-қатерлер мен даму перспективалары
Қазақстан қорғаныс өнеркәсібі алдында бірқатар міндеттер тұр: Жаңа технологияларды игеру (мысалы, жасанды интеллект, әскери дрондар, дербес басқарылатын жүйелер); Халықаралық стандарттарға сай өнім сапасын арттыру; Жергілікті кадрларды дайындау және ғылыми кадрлық әлеуетті күшейту; Өндіріс қуаттылығын арттыру, әсіресе қазіргі геосаяси жағдайда жедел жұмылдыру мүмкіндігін қамтамасыз ету.
Үкімет 2024–2030 жылдарға арналған қорғаныс-өнеркәсіптік кешенді дамыту бағдарламасын әзірлеп, отандық өндірісті ынталандыруға, инвестициялар тартуға және әскери-техникалық ынтымақтастықты кеңейтуге басымдық беріп отыр.
Қазақстанның қорғаныс өнеркәсібі — ұлттық қауіпсіздіктің, егемендіктің және экономикалық тұрақтылықтың маңызды тіректерінің бірі. Мемлекет бұл салаға стратегиялық ресурс ретінде қарап, оны технологиялық жаңарту мен бәсекеге қабілеттілікке бағыттап келеді. Жақын болашақта отандық кәсіпорындар тек Қазақстан Қарулы Күштерін жабдықтап қана қоймай, халықаралық аренада да бәсекеге түсе алатын әлеуетке ие болмақ.
