Бір жыл бұрын Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының (БЖЗҚ) портфеліндегі депозиттердің үлесі 4,2% -дан аспады, ал 2021 жылдың 1 наурызындағы жағдай бойынша ол 7,1% -ке жетті. Бұл деректер БЖЗҚ-ның өткен күні жарияланған есептерінде айтылды, деп жазады ADYM.KZ Egemen.kz басылымына сілтеме жасап.
Егер 2020 жылғы 1 наурыздағы жағдай бойынша банктердегі, оның ішінде Ұлттық банктегі депозиттерге 472,7 млрд теңге орналастырылған болса, онда 2021 жылдың дәл осы күніне қарағанда, бұл екі есе көп — 902,4 млрд. 2021 жылғы есеп бойынша БЖЗҚ 13 коммерциялық банкте депозиттер ұстайды, оның 7-уі қазақстандықтар. Сондай-ақ, салымшылардың қаражаттары Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде жинақталған. Сонымен бірге барлық жинақ ақшаларының 50,5% -дан (бұл 455,8 млрд теңге) Ұлттық банкте, ЕДБ-те сақталған. Таратап айтсақ, Ұлттық банкте — 203 млрд теңге, Халық банкінде — 67,5 млрд теңге және Сбербанкте – 50,7 млрд теңге.
БЖЗҚ салымдарға орналастырған қаражат көлемі бойынша алғашқы 3 шетелдік қаржы институттарының қатарына DBS BANK LTD (Сингапур) — 113,4 миллиард теңге, Bank of Tokyo-Mitsubishi.LTD (Жапония) — 87,5 миллиард теңге және Credit Agricole Сib Hongkong филиалы кіреді. (Франция) — 76,3 млрд теңге.
Өткен жылдың 1 наурызымен салыстырғанда қор DBS Bank LTD (3,6 есе), Жаңа Шотландия Банкі (+ 20,7%) сияқты шетелдік банктердегі салымдардағы қаражат көлемін ұлғайтты. Бір жыл ішінде Credit Agricole Cib Гонконг филиалындағы қаражат көлемі 20,4% төмендеді.
БЖЗҚ-дан облигацияларды орналастыру арқылы қаражат алатын ең жақсы 5 қазақстандық банктің қатарына Халық банкі (431,6 млрд теңге тартылды), Kaspi.kz (188 млрд. Теңге), АТФБанк (153,6 млрд теңге), Bank RBK (69,4 млрд теңге) ForteBank (65,2 млрд теңге).
БЖЗҚ-ның 2021 жылғы 1 наурыздағы есеп беру мәліметтеріне сәйкес, қор қазір Қазақстандағы бес банктегі азшылық үлесін иеленеді: ForteBank, Nurbank, Halyk Bank, Bank CenterCredit және ATFBank. Мысалы, KASE ұсынған 2021 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша зейнетақы қорына Халық Банкінің акциялар пакетінің 5,34% тиесілі болды.
БЖЗҚ банктің акциялары оған жеке зейнетақы қорлары таратылғаннан кейін берілгендігін бірнеше рет баса айтты. Бұл 2013 жылы, жеке ЖЗҚ-ның барлық активтері Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің сенімгерлік басқаруына берілген кезде болды. БЖЗҚ-ның 2021 жылғы 1 наурыздағы соңғы есептері бойынша зейнетақы жинақтарының 48% -ы Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің мемлекеттік бағалы қағаздарына салынған. Ұлттық Банктегі сенімгерлік активтердің көлемі 12,6 трлн теңгеден асты.
Осыған дейін салымшылар жүгінбейтін таратылған банктердегі салымдарды пайдалану тәсілін жазған болатынбыз. 2021 жылдың сәуірінен бастап талап етілмеген жарналар ерікті зейнетақы жарналары болып саналады және салымшылардың БЖЗҚ-дағы шотына аударылады. Мұндай түзету «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экономикалық өсуді қалпына келтіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасында қамтылған. Құжат қазір парламент мәжілісінде қаралуда. Қазақстандықтар ақша алуға байланысты бюрократиялық кідірістерге байланысты шағын депозиттерге жүгінбейді. Кепілдік өтемақы алу үшін салымшылар агент-банкке барып, қағаз түрінде өтініш жазуы керек. Заң жобасын жасаушылар KDIF-тің арнайы электронды порталы арқылы онлайн режимінде өтемақы алуға өтініш беру мүмкіндігін қарастыруды ұсынады. Егер лицензиядан айырылған банктің салымшысы төлемдер басталғаннан кейін бір жыл ішінде кепілдік өтемақы алуға жүгінбесе, талап етілмеген сома оның жеке зейнетақы шотына аудару үшін БЖЗҚ-ға аударылады.
