Қызыл жалынды сөндіруде өрт сөндірушілер және арнайы техникамен бірге су гидранттары да аса қажет. Өрт сөндіру гидранттары – қалалық су жүйесінен арнайы орындар бөлініп, өрт сөндіру көліктері жалғанатын бұрандалар. Ол бұранда былайғы кезде жабулы тұрып, сол маңда өрт шыққан жағдайда арнайы техника қосылып, су алады. Сондықтан, төтенше жағдай кезінде гидранттар әрдайым дайын тұруы тиіс.
Шымкенттегі осындай гидранттардың жағдайы қалай? Қалалық төтенше жағдай департаментінде өткен дөңгелек үстелде осы мәселе талқыланды. Себебі, мегаполистегі гидранттардың барлығы бірдей қаз-қалпында тұрған жоқ дейді мамандар.
Төтенше жағдай департаментінің мелекеттік өрт бақылау басқармасының басшысы Бауыржан Ізбасаровтың жетекшілігімен өткен жиында «Өрт сөндіру және авариялық-құтқару жұмыстары қызметі» мекемесінің жедел кезекшісі, азаматтық қорғау подполковнигі Әділхан Байташев баяндама жасады. Маманның мәліметінше, ТЖ департаментінде Шымкент қаласы бойынша жалпы 3715 гидрант есепке алынған. Олар «Су ресурстары-Маркетинг», «Сайрам тазалық» ЖШС-не, «Су құбыры және канализация басқармасы» мекемесі мен «Даму» жеке кәсіпкерлігіне тиесілі.
– 2020 жылы департамент тарапынан осы 3715 гидрантты тексеріп шықтық. Соның нәтижесінде 1087 өрт гидранты жарамсыз екені анықталды. 161 гидрант асфальттың астында көміліп қалса, қалғандарының бетон конструкциясы жылжып кеткен, қисық орналасқан немесе штогы сынып кеткен, яғни, қажет кезде су алуға мүмкіндік жоқ. Былтыр қала аумағында көптеген көше жөнделіп, асфальт төселді. Сол кезде көшенің ортасында немесе шетінде орналасқан біраз өрт гидранты асфальттың астында қалып қойған, — дейді Әділхан Нұрмаханұлы.
Департамент қызметкерлерінің айтуынша, жарамсыз күйге түскен гидранттар қаланың барлық бөлігінен кездеседі. Ал ол гидранттар, орналасқан ауданына орай, жоғарыда аталған мекемелердің меншігінде. Дөңгелек үстелге сол мекемелердің жетекшілері мен өкілдері де шақырылған. Су жеткізуші мекеме мамандары, өз кезегінде, жағдайды қаладағы су құбырларын желісін жаңартудың жоспарлы жұмысы жүргізілгенін, соның нәтижесінде бірқатар құбыр желілері жаңартылып, ескі гидранттар алынып тасталғанымен түсіндірді.
Айтуларынша, бірқатар жаңа гидранттардың тізімін алдағы уақытта төтенше жағдай қызметкерлеріне таныстырмақ. Оған қоса жол салуға жауапты органдармен үнемі байланыста екенін, алдағы уақытта асфальтқа көміліп қалған гидранттарды ретке келтіруге тырысады. Және осы мәселеге арналған келесі жиынға автокөлік жолдары саласының мамандарын да қатыстырудың қажет екеніне тоқталды.
Дөңгелек үстелде, сонымен қатар, гидранттарды нөмірлеу туралы нақты ұсыныс жасалып, екі тараптан да қолдау тапты. Себебі, мекенжаймен көрсетілгенінен бөлек, сол үш мыңнан астам гидранттың бірегей нөмірі де айтылса, тексеруші мамандардың іздеп табуына жеңіл болатын еді дейді өрт сөндірушілер. Бұған қоса Шымкенттің электронды картасында сол гидранттардың нөмірін енгізу, оларды тексеру рейдіне тек құтқарушылар ғана емес, су арнасының мамандары да бірге шығуы туралы ұсыныс жасалды.
Тұрғындарға су жеткізу мен кәріз жүйесіне қатысты қызмет көрсететін мекеме мамандары кей көшелерде жаңа, евростандарт гидранттарды орнату ойлары бар екенін жеткізді. Ал өрт сөндірушілердің қазіргі техникаларындағы құбыр ол гидранттарға тікелей жалғана алмайды. Сондықтан, ауыспалы механизмді қолдан жасап, өрт сөндіру бөлімдерінің кезекшілеріне бөліп беру ұсынысын барлығы бірауыздан қолдады.
Департамент мамандары Шымкенттің аумағы кеңейіп, қала құрылысы қарқын алғанын, тұрғындар саны күннен күнге артып келе жатқанын айтады. Тиісінше, түрлі нысандар да көбейіп, өкінішке қарай, өрт шығу жағдайлары да азаяр емес. Осында жағдайда әр құралдың, әр мүмкіндіктің маңызды екеніне тоқталған өрт сөндірушілер алдағы уақытта өрт гидранттарының техникалық жағдайын бақылауда ұстап, түрлі мекемелер арасында өзара байланысты нығайтуды пысықтайтын болып тарасты.
Ұңғымадағы өрт сөндіру кранының құрылғысы келесідей. Гидрантты кран бетінде көрінетіндей етіп орнату керек. Мұндай құрылғы ГОСТ бойынша шығарылады. Гидрант әртүрлі пішіндер мен өлшемдерде болуы мүмкін. Бұл типтегі жабдық, әдетте, суық сумен жабдықтау жүйесінде температурасы 5-тен 50ºС-қа дейінгі сұйықтық болған жағдайда қолданылады. Нөлден төмен температурада гидрантты пайдалану мүмкін емес. Судың қысымы 10 МПа аспауы керек. Құдықтағы гидрант пен өрт бағанасын орнату тек тік күйде орындалуы керек.
Бұл жабдық үшін арнайы стендтер қарастырылған. Орнату алдында гидрантты құдық суымен жуу керек. Құрылғының биіктігі 250-1250-3500 мм аралықта болуы мүмкін. Осы өлшемдермен клапан 24-30 мм ашылады. Гидранттар конструкциясы шлангтарды қосуға арналған тесіктерді қамтамасыз етеді. Гдранттарды пайдаланған кезде ұңғыманың периметрі бойынша жиі өрт сөндіру желісі салынады. Ол стратегиялық нысандардың периметрі бойынша төселген көптеген пластикалық құбырлардан немесе түтіктерден тұрады. Кез келген түрдегі өрт сөндіру гидранттарын орнатуға арналған арнайы нұсқаулық бар. Ол өрт сөндіру гидрантының құрылғысын қалай жасау керектігін, оның қосылу схемасын және орнату кезіндегі әрекеттер тізбегін көрсетеді.
Ереже бойынша, гидрантпен ұңғыманы бөлшектеуді кәсіби мамандар жасайды. Дегенменегер сіз осы жабдық түрін пайдаланудың нақты талаптарын білсеңіз, құдықты өзіңіз жасай аласыз. Ұңғыма үлкен тереңдікте орналаспауы керек. Сумен жабдықтау құдықтан келуі керек. Бұл ретте суды қоспалардан тазартудың қажеті жоқ, ең бастысы оның ішінде тастар жоқ. Ұңғыманың ені 800 мм-ден кем болмауы керек. Мұндай параметрлер жабдықты еркін қосуға және өшіруге мүмкіндік береді. Ұңғыма үлкен диаметрлі пластик құбырлардан және темірбетон сақиналарынан жасалған. Жабдықты қазылған және аяқталмаған құдыққа түсіру ұсынылмайды, өйткені топырақтың аздап ығысуымен ол жай ұйықтап кетуі мүмкін.
Құдықсыз өрт сөндіру крандары (құрылғы мен жұмыс принципі төменде талқыланады) жерасты қондырғысымен салыстырғанда күрделі құрылым болып табылады. Мұндай қондырғыларды кез келген аймақта табуға болады, олар арнайы люкке немесе жер бетіне орнатылады. Жақын жерде су көзінің болуы міндетті шарт болып табылады. Қыста мұндай жабдықты судан толығымен босату өте маңызды. Әйтпесе, ол қатып қалады және жарамсыз болады. Сонымен қатар бұл құрылғылар қосымша функциялармен жабдықталған. Жер үсті гидранттар әдетте автоматты іске қосумен немесе суды босатумен жабдықталған.
Бұл құрылғының биіктігі әртүрлі болуы мүмкін және оны таңдаған кезде сізге қажетмұздату тереңдігін ескеріңіз. Өрт сөндіру гидрантына қажет болған жағдайда үзіліссіз су беруді қамтамасыз ететін екі салалық құбырмен жабдықталған баған бұрандалы. Өрт сөндіру гидранттарын пайдалану нәтижесінде суды автоматты түрде төгу функциясын қосымша қамтамасыз ететін заманауи үлгілер бар. Бұл жабдықтың қызмет ету мерзімі шамамен 50 жыл. Өндіріс технологиясындағы инновациялардың арқасында бұл құрылғыларды сыртта да қолдануға болады. Бұл үшін арнайы құрылғылар бар. Сондай-ақ, өрт сөндіру гидранттарын (құбырдағы құрылғы) орнату кезінде топырақтың қату дәрежесін ескеру өте маңызды екенін атап өткен жөн. Бұл құрылғының конструкциясы шлангтарды қосу үшін бірнеше розеткаларды қамтамасыз етеді. Олар бөлек және қатар жұмыс істей алады.
Орнату кезінде назар аудару керек ең маңызды аспект — гидранттың орналасуы. Оған келесі талаптар қойылады: Өрт гидранты (төменде құрылғы және жұмыс принципі) жолда және одан 2,5 метрден аспайтын қашықтықта орналасуы мүмкін. Орнату ең жақын ғимараттан 50-100 метр қашықтықта жүргізілуі керек. Жақын ғимараттың қабырғасынан 5 метрден аз қашықтықта гидрант орнатуға тыйым салынады. Бұл жабдықты тармақты құбырға орнатуға тыйым салынады.
Сонымен қатар, люк қабырғасынан арақашықтықкөтергіш осі 175 мм-ден кем болмауы керек, ал көтергіштің ұшынан люк қақпағына дейін — 150-400 мм болады.
