Несиелік рейтингтік аналитикалық агенттіктің (AКРА) мәліметтері бойынша, 2020 жылдың соңына қарай Ресейдегі барлық деңгейдегі үкіметтердің тікелей мемлекеттік қарызы ІЖӨ-нің 18% -нан аспайды, ал Қазақстанда ол ІЖӨ-нің 26,6% -ын құрайды. Сарапшылардың пікірінше, бұл дамушы экономикалардың да, дамыған елдердің де мемлекеттік қарызымен салыстырғанда онша маңызды емес, деп жазады ADYM.KZ Egemen.kz басылымына сілтеме жасап.
«2020 жылдың соңында Беларуссияның қарыз ауыртпалығы ЖІӨ-нің шамамен 44% -ын құрайды, бұл Ресей мен Қазақстанның мемлекеттік қарызынан асып түседі, бірақ дамушы елдердегі орташа деңгейден төмен», — дейді AКРA сарапшылары.
2020 жылы Ресей мен Қазақстанның қарыз тұрақтылығына мемлекеттік қарыздың дағдарысқа дейінгі деңгейінің төмендігі, оның қолайлы құрылымы және қызмет көрсету шығындарының төмендігі әсер етті.
«Беларуссия дағдарысқа құрылымында нарықтық емес және валюталық қарыздар басым болған қарыздың орташа деңгейімен кірді. 2020 жылдың басында Беларуссияның мемлекеттік қарызы 90% шетел валютасын құрады. Бұл қарастырылып отырған елдер арасындағы ең жоғары көрсеткіш және елдің валютаны қайта бағалауға осалдығын арттырады. Ұлттық валютаның құнсыздануынан туындаған валютаны қайта бағалау 2020 жылы ұлттық қарыздың өсуінің негізгі қозғаушысы болды», — деді AКРА.
Сарапшылар Ресей мен Қазақстанның таза қарыздары аз дейді.
«2020 жылдың соңына қарай бұл елдердің таза қарыздары өседі. Бірақ бұл әлемдік стандарт бойынша өте төмен деңгейде қалады. Бұл болашақта мемлекеттік қарыз алу құнын басқаруды жеңілдетеді. Қарыз ауырлығының төмендігін ескере отырып, Ресей мен Қазақстан ЖІӨ-ге және бюджеттің кірістеріне қатысты қарызға қызмет көрсету шығындары өте төмен. Беларуссияда жағдай басқаша: қарыздың жоғары жүктемесі қарызға қызмет көрсету шығындарының артуына әкеледі», — дейді мамандар.
2020 жылы үш елде шартты міндеттемелерді орындау қаупі бар. Бірақ қарыз алушылардың қаржылық жағдайының проблемаларын мойындауды кейінге қалдыру және несиелік демалыстар беруді орталық банктер қабылдаған шаралар бұл тәуекелдерді толық бағалауға әлі мүмкіндік бермейді. Шолу 2020 жылы талданатын елдердегі несиелендірудің өсуімен олардың банк секторының жағдайын көрсететін негізгі индикаторларды дағдарысқа дейінгі көрсеткіштермен салыстыру активтердің сапасы мен капитал жеткіліктілігі деңгейлерінің іс жүзінде өзгеріссіз қалғандығын көрсетеді.
Сарапшылардың пікірінше, Ресей, Қазақстан және Беларуссия экономикалары 2020 жылғы дағдарысқа төтеп беріп, несиелік қабілеттіліктің жақсы жақтарының бірін — қарыздың тұрақтылығын сақтап қалды.
«Бұл елдерге жаңа дағдарыстар кезінде маневр жасауға мүмкіндік береді. Алайда, талданатын елдердегі бюджеттік бостандықтың деңгейі бірдей емес: Ресейде максималды салық кеңістігі, Беларуссия — минимум, Қазақстан Ресейден біршама төмен», — деп атап өтті сарапшылар.
Сарапшылардың пікірінше, Ресей, Қазақстан және Беларуссия экономикалары 2020 жылғы дағдарысқа төтеп беріп, несиелік қабілеттіліктің жақсы жақтарының бірін — қарыздың тұрақтылығын сақтап қалды.
«Бұл елдерге жаңа дағдарыстар кезінде маневр жасауға мүмкіндік береді. Алайда, талданатын елдердегі бюджеттік бостандықтың деңгейі бірдей емес: Ресейде максималды салық кеңістігі, Беларуссия — минимум, Қазақстан Ресейден біршама төмен», — деп атап өтті сарапшылар.
Талдау жүргізілген елдердегі қарыздың тұрақтылығын сақтаудың нәтижесі нарықтық қарыз алу құнын тұрақтандыру болды. 2020 жылы Ресейдің федералды қарыздық міндеттемелерінің (ФҚМ) кірістілігі тарихи ең төменгі деңгейге жетті. «Қазақстанда мемлекеттік облигациялар бойынша кірістілік тұрақталды, бірақ 2019 жылға қарағанда сәл жоғары деңгейде сақталады. Беларуссияның валюта облигацияларының кірістілігі дағдарысқа дейінгі деңгейге жетті », — дейді сарапшылар.
Ұлттық қордың активтері 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша дағдарысқа қарсы шараларды жүзеге асыру және мұнай бағасының төмендеуі кезінде шығыстардың кірістерден асып кетуіне байланысты бір жыл ішінде 3,1 миллиард долларға азайып, 58,7 миллиард долларды құрады. Ұлттық банктің төрағасы Ерболат Досаев үкімет отырысында осылай деді,
«Нарықтағы құбылмалылыққа қарамастан, Ұлттық қордың инвестициялық кірісі 2020 жылдың соңында оң болып қалды және 4,1 млрд жолларды немесе 7,5% -ды құрады», — деп түсіндірді Ерболат Досаев.
Қазақстанның алтын-валюта қоры 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша алдын ала мәліметтер бойынша 35,7 миллиард долларды құрады. Жыл ішінде резервтер 6,7 миллиард долларға өсті. «Бұған алтын портфелінің 4,7 миллиард долларға, қымбат бағалы металдар бағасының өсуі нәтижесінде 23,6 миллиард долларға дейін өсуі әсер етті», — деді Ұлттық банк басшысы. Алтын-валюта резервінің құрамында еркін айырбасталатын валютадағы активтер 2 миллиард долларға өсті. Бұл Қарашығанақ консорциумынан өтемақы, Азия Даму Банкінен алынған несие, сондай-ақ ЕДБ-ден Ұлттық Банктегі шетел валютасындағы есепшоттарға қаражат ағыны аясындағы қаражаттың түсуіне байланысты», — деді ол.
