Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру кезінде кез — келген шаруашылық жүргізуші субъектіге, жеке кәсіпкер немесе заңды тұлға болсын, әртүрлі мемлекеттік органдармен өзара қарым — қатынас жасауға тура келеді. Оларға мемлекеттік өрт қадағалау органдары да жатады. Өрт сөндіру инспекторлары басқа бақылаушыларға жиі барып қайтады, өйткені өрт қауіпсіздігінің белгіленген ережелерін орындамау немесе тиісінше орындамау тек материалдық залалға ғана емес, сонымен қатар азаматтардың өмірі мен денсаулығына зиян келтіруі мүмкін.
Өрт – қорқынышты және бақылаусыз апат. Оның таралуының салдары өкінішті жағдайларға алып келеді. Егер өрт тек материалдық құндылықтарды қозғаса жақсы. Бірақ, статистика көрсеткендей, адамдар өледі, өрт жылдан- жылға көбейгенінің де дәлелдері баршылық. Өрттің себептері көп. Бұл табиғи күштер, катаклизмдер, тұрмыстық немесе өндірістік сипаттағы әсер. Бірақ статистикада жиі бір ескерту пайда болады – өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу.
Өрт қауіпсіздігін сақтамаудың екі түрі бар: Бірінші топқа құрылыстың құрылымдық ерекшеліктеріне байланысты емес, ал оларды жоюға ауқымды қайта бөлуге және үлкен шығындарға әкеп соқпайтын ұйымдастырушылық бұзушылықтар жатады.: эвакуациялау жолдары қоршалуы; өрт сөндіргіштердің және басқа да өрт сөндіру құралдарының болуы мен жай-күйін есепке алу дұрыс емес және дәл емес жүргізілуі; өрт қауіпсіздігі бойынша оқудан өтпеген тұлғалар жұмысқа жіберілуі; өрт қауіпсіздігі шаралары туралы айтылған нұсқаулықтардың юолмауы.
Мұндай талап бұзушылықтарды жою өте қиын емес, сондықтан оларды жоюға тым көп уақыт берілмейді (1 айдан). Ал ендеше, бұл жерде барлығы жай ғана емес: априори өзіне лайықты шығын әкелетін ғимараттың конструкциясына елеулі өзгерістер енгізуге тура келеді. Міне, олардың тізімі: ғимаратта өрттен автоматты қорғаудың және хабарлаудың болмауы; эвакуациялық шығулар саны нормалар бойынша талап етілетін нормаларға сәйкес келмеуі; қабаттағы өрт сөндіру бөлігінің рұқсат етілген ауданының асып түсуі.
Өрт қауіпсіздігін бұзу әртүрлі параметрлер бойынша сараланады. Олар талаптар бойынша бұзылуы мүмкін: Объект персоналының өрт қауіпсіздік ережелері туралы хабардар болуы, тиісінше оқытуды қамтамасыз етпеуі. Үй-жайлар мен аумақтың қағидаларына сәйкестігін сақтамау. Негізінен мұнда ұйымдастыру-пайдалану сипаттамалары ескеріледі. Өрт сөндіру және сигнал беру құралдарының жиынтығына қойылатын талаптар. Бұған бастапқы және техникалық құралдар да кіреді.
Ашық отпен немесе материалдарды қыздырумен байланысты операцияларды қауіпсіз жүргізу. Қадағалау органдарынан шығатын нұсқамаларды орындау. Салдардың ауырлығы бойынша да өрт қауіпсіздігінің алдын- алу шараларының бұзылуының бірнеше түрі бар:
Әкімшілік – бұл бұзушылық фактісі болған кезде немесе келтірілген залал адамның денсаулығына келтірілген зияннан аз болған кезде анықталады. Қылмыстық – бұл жерде барлығы, яғни адамдардың қаза болу фактілері анықталғанда немесе олардың денсаулығына айтарлықтай зиян келтірілгенде орын алатын бұзушылықтың түрі.
Біздің елдегі өрт қауіпсіздігі Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі ережелерімен (ӨҚЕ 08-06) регламенттеледі. Ережеге сәйкес, кез келген меншік нысанындағы кәсіпорында (ұйымда) өрт қауіпсіздігі бойынша ұйымдастыру іс — шаралары жазылған басшының бұйрығы шығарылуға тиіс. Басшы өрт қауіпсіздігіне жауапты адамды тағайындауы, өрт қауіпсіздігі шаралары туралы нұсқаулықты бекітуі тиіс. Жеке құжатпен темекі шегуге арналған орындар анықталуы және қызметкерлерге үнемі нұсқау беру жөніндегі бағдарлама бекітілуі тиіс. Егер бұл құжаттар жоқ болса немесе олар тиісті түрде жасалмаған болса, тексеру кезінде мекемеге қолайсыздықтар қамтамасыз етілген. Өрт инспекторы тарапынан кінәраттар болмау үшін, міндетті түрде не істеу керек бірнеше қарапайым шарттары бар: Барлық өндірістік, әкімшілік, қоймалық және қосалқы үй — жайларда көрінетін жерлерде өртке қарсы қызметтің шақыру телефон нөмірі көрсетілген тақтайшалар ілінуі тиіс; Егер ғимараттың бір қабатында 10 адамнан артық болса, көрінетін жерлерде адамдарды эвакуациялау жоспарлары (схемалары) ілініп, өрт туралы хабарлау жүйесі қарастырылуы тиіс; Эвакуациялау жолдары мен шығу жолдары жарықтану, мөлшері мен саны бойынша өрт қауіпсіздігі талаптарына сәйкес болуы тиіс.
Тексеру кезінде бастапқы өрт сөндіру құралдарының болуына, электр жабдықтарының жарамдылығына, өртке қарсы қорғанудың автоматты қондырғысының және өрт сигнализациясының болуына ерекше көңіл бөлінеді. Алғашқы өрт сөндіру құралдары паспорттық деректерге сәйкес ұсталуға тиіс. Бұл ретте әрбір өрт сөндіргіште тиісті этикетка немесе бирка болуы тиіс. Өрт жеңдері қосқыш бастиектермен, өрт оқпанымен жабдықталуы және өрт су құбырымен қосылуы тиіс.
Оқу ғимараттарының өрт қауіпсіздігін арттыру қажет
Өрттер адам өркениетінің дамуына үнемі ілесе жүретін жойқын құбылыстардың бірі болып табылады. Байырғы заманнан бері өрт нәтижесінде тірі табиғатқа және қоғамға, оның құндылықтарын, материалдық және рухани құндылықтарға елеулі, кейде орны толмас залал келтіреді.
Оқу орындарында өрттен қорғау шараларымен қамтамасыз етілуі міндетті шаралардың бірі болып саналады. Өрттен қорғау шараларыр – өрттің алдын — алуға немесе оның салдарын азайтуға бағытталған іс -шаралар кешенін қамтиды. Белсенді өрт сөндіру қорғанысы – өртпен немесе жарылыс қаупі бар жағдайлармен табысты күресті қамтамасыз ететін шаралар. Оқу орындарында өрт қауіпсіздігін сауатты ұйымдастыру — бұл әрбір басшы шешуі тиіс ең маңызды міндеттердің бірі. Бұл мәселе қарапайым емес, оның шешімі кейде көптеген кедергілер мен қиындықтарды тудырады.
Егер кез — келген оқу орнының өрт қауіпсіздігін қамтитынын қысқаша анықтаса, онда бұл оның осы саладағы саясаты, осы бағыттағы әр түрлі жұмыстарды ұйымдастыру, өрт қауіпсіздігі үшін жауапты тұлғалар, сондай- ақ қарапайым жұмысшылар мен қызметшілер арасында міндеттерді бөлу болып табылады. Ақыр соңында, оқу орнының өрт қауіпсіздігі оның қызметкерлерінің қандай да бір деңгейін өртке қарсы дайындауды және өрт қауіпсіздігі бойынша негізгі талаптарды әзірлеуді білдіреді.
Оқу орнының барлық қызметкерлері қандай да бір дәрежеде өрт қауіпсіздігі үшін жауапты болғандықтан, олар үшін арнайы нұсқаулық жүргізілуі қажет және де өрт-техникалық минимумын жиі орындау қажет. Нұсқау болсақ, оның екі түрі бар – бастапқы және екінші. Алғашқы рет уақытша және жұмысқа жаңадан қабылданған қызметкерлер өтеді, егер нақты учаскеде ерекше өрт қаупі бар болса (сондықтан ол жергілікті жерлерде өткізіледі). Нұсқамалар өткізу және персоналды оқыту жөніндегі жоғарыда айтылған барлық жұмыстар арнайы журналға енгізілуі қажет.
Өрт қауіпсіздігі саясатының негізгі бағыты: өрт қауіпсіздігінің тұтас жүйесін әзірлеу және қалыптастыру сияқты міндеттерді шешімдерді қабылдау; оқу орнының барлық объектілерін өртті сөндіруге ғана емес, бақылау мен құлақтандыруға арналған арнайы құралдармен қамтамасыз ету; өртке қарсы режимді сақтау кезінде оқу орнының қалыпты жұмысына ықпал ететін жағдайлар жасау; қатардағы қызметкерлерінің, сондай-ақ басшы бекеттердің өрт қауіпсіздігі тұрғысынан құзыреттілік деңгейін арттыру; тиісті нормалардан, ережелерден, регламенттер мен стандарттардан елеулі ауытқуларға жол бермеу – өйткені олар кездейсоқ әзірленбеген және қауіпсіз жұмысты, оның ішінде өрт қауіпсіздігі тұрғысынан қамтамасыз етуге бағытталған.
Әрбір оқу орнының көлемді — жоспарлы және техникалық шешімі шекті рұқсат етілген мәндері басталғанға дейін персоналды өрт ошағынан көшіру аяқталуы үшін орындалуы тиіс. Көшіруді қамтамасыз ету үшін: эвакуациялық жолдар мен шығуларды конструктивті орындау (саны, өлшемдері); эвакуациялық жолдар бойынша персоналдың қозғалысын кедергісіз басқару мүмкіндігі (жарық көрсеткіштері, дыбыстық құлақтандыру).
Эвакуациялау жолдарында өрт болған жағдайда қауіпсіз және тез эвакуациялауға кедергі келтіретін ешқандай заттар болмауы тиіс. Эвакуациялау жолдары бос болуы тиіс. Эвакуациялау жолдарындағы есіктер өзінен және ішінен кілтсіз ашылуы тиіс. Егер де оқу орнының қызметкерлері өгде адамдардың енуінен қорғқатын болған жаңдайда, күндіз есіктер іштен оңай ашылатын тиектерге жабық, ал түнде кілтті жабуға болады.
